فصل اول

اهل حق كیست؟

باید دانست تا آن جایی كه تاریخ نشان می‌دهد نوع بشر در هر زمان و مكان بنا به اقتضای طبیعت و انطباق آن با مقتضیات وقت احتیاج مبرم به وضع قوانینی دارد، از لحاظ امور زندگی موجب حفظ انتظامات و آسایش جامعه باشد، و از لحاظ امور اُخروی سبب معرفت به نفس و عالم ماوراءالطبیعه شود. روی این اصل از بدو پیدایش بشر تا كنون مربیانی به نام انبیاء ظهور فرموده‌اند و هر یك به هر عصری بوده‌اند به اقتضای رشد فكری آن عصر احكام خدایی را از طرف خدا انتشار داده‌اند، اسم آن را كتاب آسمانی گذاشته‌اند.

نظر به این‌كه هر یك از آن قوانین موضوعه چنان‌كه فوقاً اشاره شد دارای دو جنبه هستند به این نتیجه می‌رسد:

جنبه‌ی اول كه دائرمدار امور زندگی و حافظ انتظامات و آسایش و تهذیب و تربیت اخلاقی جامعه است، مرحله‌ی شریعت نامیده می‌شود.

جنبه‌ی دوم كه ارتباط با معنویات و عالم اخروی و ماوراءالطبیعه دارد، مرحله‌ی عرفان و مقام عرفانی نام دارد.

روی این ملاك آنچه از كتب آسمانی دلالت لفظی بر ظاهر امر

نماید آن را شریعت خوانند و آنچه را دلالت معنوی بر باطن امر و كشف حقایق دارد آن را عرفان دانند. و بعبارةٍ اُخری عرفان ثمره‌ی درخت شریعت و نتیجه‌ی غایی فلسفه و حكمت است. بنا بر این اهل حق یكی از سلاسل عرفای شریعت محمدی (ص) می‌باشد.